Ung thư biểu mô đoạn nối thực – quản dạ dày (EsophagoGastric Junction Adenocarcinoma – EGJ) là một trong những loại ung thư có tỷ lệ gia tăng nhanh trong những năm gần đây. Tại Việt Nam và trên thế giới, đặc biệt là các nước phương Tây, loại ung thư này ngày càng phổ biến do các yếu tố nguy cơ liên quan mật thiết đến lối sống hiện đại.
Tổng Quan Về Ung Thư Biểu Mô Đoạn Nối Thực Quản – Dạ Dày (EGJ)
Ung thư EGJ bao gồm những khối u xuất hiện trong vùng 5 cm trên hoặc dưới đường Z (Z-line). Điểm đặc biệt của EGJ là tính chất giải phẫu phức tạp, nằm ở ranh giới giữa thực quản và dạ dày, tạo sự khác biệt trong cách đánh giá và điều trị.
Theo thống kê, số ca mắc ung thư biểu mô tuyến (adenocarcinoma) của đoạn nối này đã tăng gấp 2.5 lần so với thập niên 1970, đặc biệt tại Hoa Kỳ. Một trong những yếu tố được xác định là nguyên nhân chính là tình trạng béo phì và bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD).
Mô phỏng giải phẫu đoạn nối giữa thực quản và dạ dày
Hình 1. Giải phẫu đường Z – đoạn nối thực quản và dạ dày (EGJ).
Đặc Điểm Giải Phẫu Và Sinh Lý EGJ
EGJ được các nhà chuyên môn nhận biết dựa trên nhiều tiêu chí và góc nhìn khác nhau:
- Nhà sinh lý học: EGJ được xác định là giới hạn dưới cơ thắt thực quản thông qua đo áp lực (Manometry).
- Nhà nội soi tiêu hóa: EGJ được nhận biết bằng quan sát bắt đầu thấy các nếp dọc ở niêm mạc dạ dày.
- Nhà bệnh học: EGJ là vị trí chuyển đổi giữa biểu mô vảy không sừng hóa (niêm mạc thực quản) và biểu mô trụ đơn (niêm mạc dạ dày), thường gọi là đường Z.
Phân Loại Ung Thư EGJ Theo Siewert – Stein
Một trong những hệ thống phân loại phổ biến nhất của ung thư EGJ là phân loại Siewert – Stein, dựa trên vị trí giải phẫu của khối u. Có ba típ được mô tả:
- Típ I: Khối u nằm tại đoạn 1/3 dưới của thực quản, liên quan đến thực quản Barrett, có tâm khối u nằm trên đường Z 1-5 cm.
- Típ II: Khối u tâm vị thực sự, tâm nằm từ 1 cm trên đường Z đến dưới đường Z 2 cm.
- Típ III: Khối u có tâm nằm dưới đường Z 2-5 cm, thường bắt nguồn từ ổ dạ dày.
Phân loại ung thư biểu mô EGJ theo Siewert.
Hình 2. Phân loại ung thư biểu mô EGJ theo Siewert.
Các Yếu Tố Nguy Cơ Chính
GERD Và Nguy Cơ EGJ
Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) được coi là một trong những yếu tố nguy cơ quan trọng nhất dẫn đến ung thư biểu mô EGJ:
- Chow (1995) chỉ ra rằng trào ngược dạ dày, thoát vị hoành, viêm loét thực quản hoặc loạn sản tăng nguy cơ mắc adenocarcinoma thực quản và EGJ.
- Lagergren (1999) khẳng định rằng triệu chứng GERD kéo dài, lặp đi lặp lại có mối tương quan chặt chẽ với nguy cơ ung thư.
- Lassen (2006) cho biết nguy cơ mắc ung thư biểu mô tuyến thực quản tăng 5 lần ở những bệnh nhân có tiền sử viêm thực quản trước đó.
Dù vậy, cần lưu ý rằng không phải tất cả bệnh nhân bị GERD đều phát triển thành ung thư, vì nguy cơ cụ thể phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm thực quản Barrett (BE).
Thực Quản Barrett (BE) Và Ung Thư Biểu Mô EGJ
Thực quản Barrett là giai đoạn “tiền ác tính”, nối liền giữa GERD và ung thư biểu mô EGJ. Mô bệnh học đã chứng minh rằng BE có thể tiến triển theo chuỗi: dị sản → loạn sản → ung thư biểu mô.
- Tiến triển ung thư từ BE tăng trung bình 0.5% mỗi năm (Shaheen NJ, 2000).
- Bệnh nhân BE có loạn sản mức độ cao có nguy cơ phát triển ung thư lên đến 6% mỗi năm (Rastogi A, 2008).
Thực quản Barrett đóng vai trò chủ chốt trong việc xác định nguy cơ phát triển ung thư của bệnh nhân GERD, đặc biệt trong các trường hợp loạn sản cao.
Béo Phì Và Nguy Cơ EGJ
Béo phì không chỉ góp phần làm tăng tỷ lệ nhiều căn bệnh mạn tính mà còn là yếu tố nguy cơ chính cho một số loại ung thư, trong đó có EGJ.
- BMI cao liên quan mật thiết đến nguy cơ phát triển ung thư biểu mô tuyến.
- Whiteman (2008) nhận thấy béo phì mang ý nghĩa đặc biệt ở các bệnh nhân dưới 50 tuổi với nguy cơ cao trong giai đoạn đầu của ung thư EGJ.
Cơ chế liên quan giữa béo phì và ung thư EGJ nhiều khả năng dựa trên việc tăng nguy cơ GERD và thoát vị hoành, dẫn đến thực quản Barrett và khả năng tiến triển thành ung thư.
Di Căn Hạch Trong Ung Thư Biểu Mô EGJ
Việc nạo vét hạch liên quan đến EGJ rất phức tạp do đặc thù phân bố giải phẫu vùng này. Dựa trên loại khối u (Típ I, II hoặc III) mà mức độ di căn hạch sẽ khác nhau đáng kể:
- Típ I: Di căn hạch trung thất và chỗ chạc ba khí phế quản thường gặp, nhưng ít hơn so với Típ II và III.
- Típ II và III: Di căn hạch ổ bụng thường thấy hơn, đặc biệt là ở khu vực động mạch thân tạng.
Hiểu biết đầy đủ về hệ thống hạch bạch huyết vùng này có vai trò quan trọng trong điều trị và tiên lượng bệnh.
Kết Luận
Ung thư biểu mô đoạn nối thực quản – dạ dày (EGJ) là một bệnh lý phức tạp với nhiều yếu tố nguy cơ, bao gồm GERD, thực quản Barrett và béo phì. Hiểu rõ cấu trúc giải phẫu, yếu tố nguy cơ và các dạng di căn hạch sẽ giúp nâng cao hiệu quả điều trị và tiên lượng bệnh.
Nếu bạn hoặc người thân đang có các triệu chứng liên quan hoặc tìm kiếm giải pháp điều trị ung thư uy tín, Bệnh Viện Ung Thư Đà Nẵng là lựa chọn đáng tin cậy với đội ngũ chuyên gia đầu ngành. Hãy liên hệ ngay qua:
- Website: https://benhvienungthudanang.com.vn/
- Địa chỉ: 01 Hải Phòng, Thạch Thang, Hải Châu, TP Đà Nẵng, Việt Nam
- Điện thoại: 0905 103 486
- Email: [email protected]
Bệnh Viện Ung Thư Đà Nẵng cam kết mang đến giải pháp điều trị tối ưu nhất cho bạn và gia đình trong hành trình chiến đấu với ung thư.
