Ung thư vú liên quan đến đột biến gen BRCA 1 và BRCA 2 đã được ghi nhận với cơ chế kháng hóa chất phức tạp. Nghiên cứu mới, được công bố trên tạp chí Nature ngày 21/7/2016 bởi nhóm nhà khoa học từ Viện Ung thư Hoa Kỳ (NCI), do Tiến sĩ André Nussenzweig và Shyam Sharan đứng đầu, đã làm sáng tỏ một cơ chế giúp ung thư vú kháng hóa chất hiệu quả hơn bằng cách sửa chữa lại DNA bị tổn thương. Những phát hiện này mở ra tiềm năng phát triển các hướng điều trị mới cho bệnh nhân.
Vai Trò Quan Trọng Của Protein BRCA 1 Và BRCA 2
Ở tế bào khỏe mạnh, protein BRCA 1 và BRCA 2 đảm nhiệm vai trò “kiểm tra và sửa chữa” các tổn thương DNA. Đây là một trong những cơ chế bảo vệ tự nhiên quan trọng giúp duy trì sự ổn định của hệ gen. Tuy nhiên, một số người mang đột biến gen BRCA 1 hoặc BRCA 2 mất khả năng sửa chữa DNA hiệu quả, dẫn đến nguy cơ cao mắc các dạng ung thư như ung thư vú và ung thư buồng trứng.
Đột biến gen BRCA 1/2 xuất hiện trong khoảng 20-25% trường hợp ung thư vú mang tính chất di truyền và chiếm 5-10% tổng số các ca mắc bệnh ung thư vú. Các tế bào mang đột biến này thường nhạy cảm với các loại hóa chất điều trị, vì hóa chất làm tổn thương hoặc phá vỡ DNA của chúng. Tuy nhiên, không phải tất cả các trường hợp đều đáp ứng tốt với hóa trị. Một số bệnh nhân kháng thuốc nhờ cơ chế sửa chữa DNA tiên tiến mà ung thư vú đã thích nghi.
Sự Phức Tạp Của Cơ Chế Kháng Hóa Chất
Phòng thí nghiệm của Tiến sĩ André Nussenzweig đã dành hơn 10 năm tìm hiểu cơ chế sửa chữa DNA ở tế bào thường và tế bào ung thư. Ông chỉ ra rằng, trong một số trường hợp, tế bào ung thư vú mang đột biến gen BRCA 1 và BRCA 2 có thể bảo vệ vùng DNA bị tổn thương thông qua đường vòng của quá trình sửa chữa DNA.
“Đây là một cơ chế phức tạp,” Tiến sĩ Nussenzweig chia sẻ. “Những hiểu biết sâu sắc về cách khối u kháng hóa chất điều trị sẽ giúp chúng ta phát triển các phương pháp điều trị mới, hiệu quả và chọn lọc hơn trong tương lai.”
Phát Hiện Về Vai Trò Của Chạc Ba Tái Bản DNA
Trong nghiên cứu này, các nhà khoa học đã tập trung vào quá trình sao chép DNA, đặc biệt là tại chạc ba tái bản DNA – vị trí trực tiếp thực hiện quá trình sao chép.
Chạc ba tái bản không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc phân chia tế bào, mà còn chịu sự ảnh hưởng lớn từ các yếu tố ngoại cảnh và nội tại. Các protein, đoạn DNA được gọi chung là “các chất ngăn chặn chạc ba tái bản” có thể gây cản trở quá trình sao chép DNA, dẫn đến hiện tượng “chạc ba đóng băng”.
Khi xảy ra hiện tượng đóng băng này, protein BRCA 1 và BRCA 2 có nhiệm vụ bảo vệ các đoạn DNA mới được tổng hợp, ngăn ngừa sự giáng hóa DNA và đảm bảo tính ổn định của hệ gen. Trong trường hợp thiếu protein BRCA 1 và BRCA 2, cấu trúc chạc ba tái bản trở nên bất ổn, dẫn đến sự phá hủy đoạn DNA mới và khiến tế bào nhạy cảm hơn với hóa chất điều trị.
Cơ chế hoạt động của chạc ba tái bản DNA trong sự ổn định gen
Các Protein Ảnh Hưởng Đến Chạc Ba Tái Bản
Các nhà khoa học đã xác định một số protein khác, chẳng hạn như PTIP, CHD4 và PARP, góp phần vào sự phá hủy DNA mới tổng hợp tại chạc ba tái bản. Khi các protein này hoạt động, số lượng enzym phân hủy DNA tăng lên, khiến cấu trúc chạc ba tái bản trở nên không ổn định.
Tuy nhiên, nếu các protein này bị ức chế, chạc ba tái bản sẽ được bảo vệ, giúp cơ chế sửa chữa DNA hoạt động hiệu quả hơn. Điều này có thể lý giải cho hiện tượng kháng hóa chất ở các tế bào mang đột biến gen BRCA 1 và BRCA 2.
Ý Nghĩa Lâm Sàng Và Tiềm Năng Ứng Dụng
Kết quả nghiên cứu mở ra hai hướng ứng dụng quan trọng trong thực tiễn điều trị:
Dự đoán khả năng đáp ứng thuốc hóa trị: Việc xác định mức độ biểu hiện của các protein như PTIP, CHD4 và PARP trên bệnh nhân mang đột biến gen BRCA 1/2 có thể giúp bác sĩ tiên đoán khả năng đáp ứng với hóa trị. Bệnh nhân có mức độ biểu hiện thấp của các protein này có thể sẽ kháng thuốc mạnh hơn.
Phát triển liệu pháp điều trị cá nhân hóa: Các protein ảnh hưởng đến sự ổn định chạc ba tái bản có thể trở thành mục tiêu mới trong phát triển thuốc. Thay vì tác động trực tiếp vào BRCA 1 và BRCA 2, việc ức chế các protein như PTIP, CHD4 hoặc PARP có thể giúp tế bào ung thư giảm khả năng sửa chữa DNA, tăng tính hiệu quả cho các phương pháp hóa trị.
Tầm Quan Trọng Của Nghiên Cứu Về “Ngăn Chặn Chạc Ba Tái Bản”
Phát hiện về vai trò quan trọng của các “chất ngăn chặn chạc ba tái bản” không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về sự không ổn định của hệ gen trong tế bào ung thư mang đột biến BRCA 1/2, mà còn là một bước đột phá trong việc cải thiện hiệu quả điều trị.
Một phương pháp tiếp cận cá nhân hóa dựa trên các yếu tố tiên lượng sinh học có thể là lời giải cho bài toán kháng hóa chất đang thách thức giới y khoa.
Bệnh Viện Ung Thư Đà Nẵng – Người Bạn Đồng Hành Trong Hành Trình Chiến Đấu Với Ung Thư
Bệnh Viện Ung Thư Đà Nẵng là trung tâm hàng đầu tại Việt Nam trong nghiên cứu và điều trị ung thư. Website benhvienungthudanang.com.vn cung cấp thông tin khoa học và giải pháp điều trị đột phá, giúp bệnh nhân tiếp cận những liệu pháp tốt nhất.
Hãy liên hệ với chúng tôi qua số điện thoại 0905 103 486 hoặc ghé thăm tại địa chỉ 01 Hải Phòng, Thạch Thang, Hải Châu, TP. Đà Nẵng để được tư vấn và đồng hành trên chặng đường chiến đấu với căn bệnh ung thư.
