Ung thư là một căn bệnh phức tạp, và việc hiểu rõ các cơ chế phân tử đằng sau sự phát triển của nó là chìa khóa để đưa ra các phương pháp điều trị hiệu quả. Một trong những cơ chế này là mất ổn định vi vệ tinh (Microsatellite Instability – MSI), một dấu hiệu quan trọng trong việc chẩn đoán và điều trị ung thư, đặc biệt là ung thư đại trực tràng. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về MSI, vai trò của nó trong ung thư, và tầm quan trọng của việc xét nghiệm MSI trong thực hành lâm sàng.
Mất Ổn Định Vi Vệ Tinh (MSI) là gì?
Mất ổn định vi vệ tinh (MSI) là một dạng bất thường di truyền, làm tăng nguy cơ xuất hiện đột biến gen. Để hiểu rõ về MSI, chúng ta cần tìm hiểu về vi vệ tinh và hệ thống sửa lỗi ghép cặp ADN.
Vi vệ tinh: Là những đoạn ADN ngắn, lặp lại nhiều lần, phân bố rải rác khắp bộ gen. Vi vệ tinh thường bao gồm từ 1 đến 6 cặp nucleotide (đơn vị cấu tạo cơ bản của ADN) và được lặp lại nhiều lần. Ví dụ phổ biến ở người là chuỗi lặp CA (Cytosine và Adenine). Chiều dài của vi vệ tinh khác nhau giữa các cá thể, nhưng ổn định trong các tế bào của cùng một người, tạo thành một “dấu vân tay” di truyền.
Hệ thống sửa lỗi ghép cặp ADN (DNA Mismatch Repair – MMR): Trong quá trình sao chép ADN, đôi khi xảy ra các lỗi ghép cặp, dẫn đến sai lệch so với bản gốc. Hệ thống MMR đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện và sửa chữa những lỗi này, đảm bảo tính toàn vẹn của thông tin di truyền.
MSI xảy ra khi hệ thống MMR bị rối loạn chức năng. Khi đó, các lỗi sao chép, bao gồm cả những lỗi trong vùng vi vệ tinh, không được sửa chữa, dẫn đến sự thay đổi chiều dài của vi vệ tinh, được gọi là mất ổn định vi vệ tinh.
MSI và Ung Thư
MSI được phát hiện lần đầu vào những năm 1970-1980 ở bệnh nhân khô da sắc tố. Kể từ đó, MSI đã được chứng minh là có liên quan đến nhiều loại ung thư, đặc biệt là ung thư đại trực tràng (UTĐTT). Khoảng 15% trường hợp UTĐTT có MSI, thường là ở đại tràng phải, có mô học kém biệt hóa và thành phần chế nhầy.
Có hai mức độ MSI:
MSI mức độ cao (MSI-H): Xuất hiện khi có sự thay đổi chiều dài ở ít nhất hai trong năm chỉ điểm vi vệ tinh tiêu chuẩn. MSI-H thường liên quan với tiên lượng tốt hơn ở bệnh nhân UTĐTT.
MSI mức độ thấp (MSI-L): Xuất hiện khi chỉ có một chỉ điểm vi vệ tinh bị thay đổi. Ý nghĩa tiên lượng của MSI-L chưa được rõ ràng.
Ngoài ra, còn có Microsatellite Stable (MSS), tức là vi vệ tinh ổn định, không có sự thay đổi chiều dài ở các chỉ điểm.
Ảnh hưởng của MSI-H đến quyết định điều trị bổ trợ ung thư đại tràng pT3N0M0 trong khuyến cáo của NCCN (2017)
Hội Chứng Lynch và MSI
MSI-H cũng là một dấu hiệu quan trọng của Hội chứng Lynch, một hội chứng ung thư di truyền làm tăng nguy cơ mắc một số loại ung thư, bao gồm UTĐTT, ung thư nội mạc tử cung, ung thư dạ dày, và ung thư buồng trứng. Đại đa số các khối u có MSI là tự phát, nhưng một số trường hợp là do đột biến gen MMR di truyền, dẫn đến Hội chứng Lynch.
Xét Nghiệm MSI
Việc xác định tình trạng MSI được thực hiện thông qua xét nghiệm PCR (Polymerase Chain Reaction) hoặc xét nghiệm hóa mô miễn dịch.
Xét nghiệm PCR: Sử dụng các đoạn mồi đặc hiệu để khuếch đại các vùng vi vệ tinh. Sự khác biệt về chiều dài của các đoạn vi vệ tinh giữa tế bào ung thư và tế bào bình thường sẽ cho biết tình trạng MSI.
Xét nghiệm hóa mô miễn dịch: Phát hiện sự hiện diện hoặc vắng mặt của các protein MMR (MLH1, MSH2, MSH6, và PMS2). Sự vắng mặt của một hoặc nhiều protein MMR cho thấy có rối loạn chức năng của hệ thống MMR, gián tiếp chỉ ra tình trạng MSI.
Hình ảnh thâm nhiễm bạch cầu lympho vào mô u trong ung thư đại tràng có MSI-H
Tầm Quan Trọng của MSI trong Điều Trị Ung Thư
MSI không chỉ là một yếu tố tiên lượng, mà còn có ý nghĩa quan trọng trong việc lựa chọn phương pháp điều trị. Ví dụ, bệnh nhân UTĐTT có MSI-H thường đáp ứng kém với hóa trị 5-FU, nhưng lại có thể hưởng lợi từ việc kết hợp với Oxaliplatin.
Kết Luận
MSI là một dấu hiệu phân tử quan trọng trong ung thư, đặc biệt là UTĐTT. Việc xét nghiệm MSI giúp đánh giá tiên lượng, tầm soát Hội chứng Lynch, và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Sự hiểu biết về MSI đang ngày càng được nâng cao, mở ra những triển vọng mới trong việc cá nhân hóa điều trị ung thư.
Bệnh Viện Ung Thư Đà Nẵng là địa chỉ uy tín trong việc chẩn đoán và điều trị ung thư, cung cấp các dịch vụ xét nghiệm MSI và tư vấn di truyền ung thư. Chúng tôi cam kết mang đến cho bệnh nhân sự chăm sóc toàn diện và chất lượng cao, dựa trên những tiến bộ khoa học và công nghệ mới nhất. Hãy liên hệ với chúng tôi qua số điện thoại 0905 103 486 hoặc email [email protected] để được tư vấn và hỗ trợ. Địa chỉ bệnh viện: 01 Hải Phòng, Thạch Thang, Hải Châu, TP Đà Nẵng, Việt Nam. Website: https://benhvienungthudanang.com.vn/. Bệnh Viện Ung Thư Đà Nẵng – Thông tin và giải pháp điều trị ung thư.
