Tiêu Chảy Trong Điều Trị Hóa Chất Là Gì?
Tiêu chảy là tình trạng tăng số lần đại tiện, thường được xác định khi số lần đại tiện trên 3 lần mỗi ngày, kèm đặc điểm như phân lỏng, sệt, không thành khuôn hoặc loãng nước. Với bệnh nhân có hậu môn nhân tạo (một trường hợp bác sĩ đưa đoạn ruột nối trực tiếp ra ngoài cơ thể), việc tăng số lượng phân ra cùng các đặc điểm trên cũng được xem là tiêu chảy.
Tình trạng này rất phổ biến ở bệnh nhân điều trị ung thư bằng hóa chất hoặc xạ trị tại vùng bụng. Tuy nhiên, nếu không được kiểm soát kịp thời, tiêu chảy có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng.
Nguy Cơ Và Hậu Quả Của Tiêu Chảy Do Hóa Chất
Tiêu chảy có thể xuất hiện ngay trong ngày truyền hóa chất và thường giảm sau 2-3 ngày. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, tình trạng kéo dài và không được điều trị có thể dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng như:
- Mất nước: Gây da khô, khát nước, mệt mỏi.
- Suy dinh dưỡng: Tiêu chảy kéo dài làm gầy sút cân nhanh chóng.
- Viêm loét hậu môn: Phân lỏng dễ gây kích ứng vùng hậu môn, dẫn đến viêm loét nghiêm trọng.
- Nguy cơ phức tạp liên quan đến tác dụng phụ: Tiêu chảy khi đi kèm các triệu chứng như sốt do giảm bạch cầu, viêm ruột, có thể gia tăng rủi ro đáng kể.
- Ngừng điều trị ung thư: Trường hợp nặng, bệnh nhân phải trì hoãn hoặc ngừng liệu trình điều trị, dẫn đến ảnh hưởng tiêu cực tới hiệu quả điều trị ung thư.
Nguyên Nhân Gây Tiêu Chảy Trong Điều Trị
Ngoài tác dụng trực tiếp của hóa chất, tiêu chảy có thể xuất phát từ nhiều yếu tố khác ở bệnh nhân ung thư, bao gồm:
- Tâm lý căng thẳng: Lo âu, căng thẳng quá mức thường gặp ở bệnh nhân ung thư.
- Phẫu thuật hệ tiêu hóa: Các phẫu thuật trên dạ dày, đại tràng, trực tràng có thể để lại hậu quả tiêu chảy.
- Ngộ độc thực phẩm hoặc nhiễm trùng đường ruột.
- Thuốc điều trị kèm theo:
- Thuốc kháng sinh.
- Thuốc chống nôn có chứa metoclopramide.
- Thuốc nhuận tràng hoặc thuốc chứa magiê.
- Không dung nạp lactose: Một số bệnh nhân gặp tiêu chảy sau khi tiêu thụ sữa hoặc các chế phẩm từ sữa.
- Viêm đại tràng co thắt: Có thể gây rối loạn chức năng tiêu hóa nghiêm trọng.
Những Loại Hóa Chất Thường Gây Tiêu Chảy
Một số phác đồ hóa trị làm gia tăng nguy cơ tiêu chảy, đặc biệt:
- Irinotecan và 5-FU (5-Fluorouracil): Là nguyên nhân hàng đầu gây tiêu chảy nặng.
- Các phác đồ sử dụng hóa chất và tia xạ đồng thời nhằm điều trị ung thư dạ dày, đại tràng hoặc trực tràng cũng gây rủi ro cao hơn.
Hóa chất gây tiêu chảyHình minh họa các loại hóa chất có nguy cơ cao gây tiêu chảy.
Các yếu tố nguy cơ khác làm gia tăng mức độ nghiêm trọng của tiêu chảy:
- Cao tuổi và giới tính nữ.
- Tiền sử bệnh đường ruột mãn tính.
- Sức khỏe tổng thể yếu hoặc suy kiệt.
Phân Loại Mức Độ Tiêu Chảy
Tiêu chảy do hóa chất được chia thành 4 mức độ như sau:
- Độ 1: Đại tiện ít hơn 4 lần/ngày.
- Độ 2: Đại tiện từ 4 – 6 lần/ngày.
- Độ 3: Đại tiện trên 7 lần/ngày hoặc không kiểm soát.
- Độ 4: Đại tiện hơn 10 lần/ngày hoặc xuất hiện máu trong phân.
Lời Khuyên Đối Phó Với Tiêu Chảy
Để kiểm soát và giảm thiểu các biến chứng của tiêu chảy, bệnh nhân cần thực hiện những biện pháp sau:
1. Điều Chỉnh Chế Độ Ăn Uống
- Nên ăn: Chia nhỏ các bữa ăn, sử dụng thực phẩm mềm, dễ tiêu như cơm, bánh mì trắng, phở, chuối, thịt gà đã loại bỏ da, cá hấp/luộc.
- Tránh ăn:
- Đồ chiên xào nhiều dầu mỡ.
- Trái cây, rau sống hoặc rau củ có tính sinh hơi như cải bắp, ngô, khoai.
- Thức ăn nhiều gia vị, cay, chua.
- Sữa và các sản phẩm từ sữa chứa lactose.
- Đồ uống có gas, cồn, cà phê, trà.
2. Tăng Cường Hydrat Hóa
- Uống ít nhất 2,5 – 3 lít nước mỗi ngày, có thể bổ sung nước điện giải nếu cần.
3. Hạn Chế Thuốc Không Cần Thiết
- Không tự ý dùng thuốc nhuận tràng, kháng sinh hay thuốc chống nôn mà chưa có ý kiến bác sĩ.
4. Chăm Sóc Da Vùng Hậu Môn
- Vệ sinh sạch sẽ vùng hậu môn bằng nước ấm và khăn mềm.
- Sử dụng kem dưỡng chứa kẽm nếu có kích ứng hoặc đỏ rát.
- Giữ vùng hậu môn khô thoáng, tránh sử dụng bỉm nếu không cần thiết.
Khi Nào Cần Đến Bệnh Viện?
Bệnh nhân cần đến gặp bác sĩ ngay nếu xuất hiện các triệu chứng sau:
- Sốt trên 38°C.
- Đau bụng dữ dội, bụng chướng.
- Có máu trong phân hoặc phân đen.
- Khô miệng, khô da, tiểu ít hoặc nước tiểu sẫm màu.
- Cảm giác hoa mắt, chóng mặt hoặc tim đập nhanh không rõ nguyên nhân.
Lưu Ý Quan Trọng
Mọi thông tin và hướng dẫn trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Người bệnh cần trao đổi trực tiếp với bác sĩ điều trị trước khi áp dụng bất kỳ biện pháp nào.
Giới Thiệu Thương Hiệu SEOPBN
Bệnh Viện Ung Thư Đà Nẵng là địa chỉ hàng đầu cung cấp các giải pháp điều trị ung thư tại Việt Nam, giúp bệnh nhân và gia đình được tiếp cận thông tin chất lượng, minh bạch và thực tiễn. Chúng tôi mang đến:
- Dịch vụ chẩn đoán và điều trị ung thư tối ưu, tích hợp công nghệ hiện đại.
- Thông tin y tế đáng tin cậy về ung thư, tập trung vào hỗ trợ người bệnh cải thiện chất lượng sống.
Liên hệ ngay với chúng tôi qua:
- Hotline: 0905 103 486
- Địa chỉ: 01 Hải Phòng, Thạch Thang, Hải Châu, TP Đà Nẵng.
- Website: https://benhvienungthudanang.com.vn/
Hành trình chiến đấu với ung thư chưa bao giờ dễ dàng, nhưng SEOPBN luôn ở đây đồng hành cùng bạn.
