Vi khuẩn Helicobacter pylori (HP) được phát hiện vào năm 1982 bởi Barry Marshall và Robin Warren, hai bác sĩ người Úc đã làm sáng tỏ mối quan hệ giữa vi khuẩn này và các bệnh lý trên hệ tiêu hóa. HP không chỉ là nguyên nhân phổ biến của loét dạ dày – tá tràng mà còn là yếu tố nguy cơ chính dẫn đến nhiều loại ung thư. Vậy bạn đã biết gì về HP? Làm thế nào để chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa loại vi khuẩn nguy hiểm này? Trong bài viết sau, Bệnh viện Ung Thư Đà Nẵng sẽ cung cấp những thông tin cần thiết để bảo vệ sức khỏe của bạn và gia đình.
Vi khuẩn Helicobacter pylori là gì?
Helicobacter pylori là một loại vi khuẩn có hình xoắn ốc sống trong lớp nhầy bảo vệ niêm mạc dạ dày. Để tồn tại trong môi trường axit khắc nghiệt, HP tiết ra enzyme urease, chuyển hóa ure thành ammonia để trung hòa axit dạ dày. Điều này giúp chúng tồn tại lâu dài trong cơ thể, đồng thời gây tổn thương tế bào niêm mạc và tạo ra phản ứng viêm mãn tính.
HP thường lây lan qua thực phẩm, nước uống bị ô nhiễm hoặc qua tiếp xúc trực tiếp qua đường miệng. Tỷ lệ nhiễm HP trên toàn thế giới rất cao, đặc biệt ở các quốc gia đang phát triển với điều kiện vệ sinh kém, có thể lên đến 80%.
Hình ảnh minh họa Helicobacter pylori
Vi khuẩn HP và cơ chế ảnh hưởng đến niêm mạc dạ dày.
Helicobacter pylori và ung thư
HP không chỉ gây ra viêm loét mà còn là yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến các bệnh ung thư trên hệ tiêu hóa. Cùng tìm hiểu sâu hơn về vai trò của HP trong việc hình thành các loại ung thư phổ biến:
1. Ung thư dạ dày
Ung thư dạ dày là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trong các loại ung thư trên toàn cầu. HP được xem là yếu tố nguy cơ chính cho ung thư dạ dày loại không tâm vị (non-cardia gastric cancer). Nghiên cứu chỉ ra rằng những người nhiễm HP có nguy cơ mắc ung thư loại này cao hơn gấp 6 lần so với người bình thường.
Đặc biệt, tỷ lệ mắc ung thư dạ dày không tâm vị đang giảm dần nhờ cải thiện điều kiện vệ sinh và sử dụng kháng sinh rộng rãi ở các nước phát triển. Tuy nhiên, tại Việt Nam, thói quen sống và chế độ ăn uống khiến đây vẫn là vấn đề nghiêm trọng.
2. Ung thư thực quản
Ung thư thực quản bao gồm hai thể chính: ung thư biểu mô tuyến và ung thư biểu mô vảy. Trong đó, HP lại có tác dụng ngược biệt, giúp giảm nguy cơ ung thư biểu mô tuyến thực quản nhờ khả năng giảm trào ngược axit dạ dày lên thực quản.
Tuy nhiên, việc nắm rõ tình trạng nhiễm HP và tầm soát định kỳ vẫn rất cần thiết để giảm thiểu nguy cơ tổng thể.
3. MALT lymphoma dạ dày
MALT lymphoma là một dạng hiếm gặp của ung thư hệ lympho ở dạ dày. Khoảng 90% bệnh nhân nhiễm HP có biểu hiện ung thư này. HP thúc đẩy phản ứng miễn dịch tại niêm mạc dẫn đến sự tăng sinh tổ chức lympho, lâu dài gây ra ung thư.
Dù ít gặp, nhưng việc điều trị sớm HP đã chứng minh hiệu quả trong việc giảm đáng kể các trường hợp bệnh nhân tiến triển thành MALT lymphoma.
Phương pháp chẩn đoán Helicobacter pylori
Để phát hiện HP, các bác sĩ có thể chỉ định một trong những phương pháp sau:
- Xét nghiệm hơi thở: Bệnh nhân uống một dung dịch chứa ure, sau đó tiến hành đo nồng độ carbon dioxide trong hơi thở. Đây là phương pháp không xâm lấn, có độ nhạy cao.
- Xét nghiệm phân: Tìm kiếm dấu vết protein HP trong mẫu phân của bệnh nhân.
- Xét nghiệm máu: Xác định sự hiện diện của kháng thể HP trong máu (khó xác định HP hoạt động).
- Sinh thiết dạ dày qua nội soi: Phương pháp xâm lấn nhưng giúp bác sĩ quan sát trực tiếp và đánh giá chi tiết mức độ nhiễm HP.
Tùy vào triệu chứng và tình trạng bệnh của mỗi người, bác sĩ sẽ tư vấn phương pháp xét nghiệm thích hợp.
Điều trị và phòng ngừa Helicobacter pylori
1. Khi nào cần điều trị HP?
Điều trị HP thường được khuyến nghị trong các trường hợp sau:
- Loét dạ dày hoặc tá tràng.
- Thiếu máu thiếu sắt không rõ nguyên nhân.
- Tiền sử gia đình mắc ung thư dạ dày.
- Sau phẫu thuật ung thư dạ dày giai đoạn sớm.
Điều trị HP cần được thực hiện theo chỉ định bác sĩ, không nên tự ý quyết định dựa trên các triệu chứng lâm sàng không rõ ràng.
2. Các loại thuốc điều trị HP
Phác đồ điều trị HP thường gồm:
- Kháng sinh: Như amoxicillin, clarithromycin, metronidazol,… giúp tiêu diệt vi khuẩn.
- Thuốc ức chế tiết axit dạ dày: Gồm omeprazol, lansoprazol,… giúp bảo vệ niêm mạc và hỗ trợ lành tổn thương.
- Bismuth: Chống lại HP và hỗ trợ kháng sinh.
Sau điều trị, bệnh nhân cần xét nghiệm lại để chắc chắn đã loại bỏ hoàn toàn vi khuẩn.
3. Cách phòng ngừa nhiễm HP
Bên cạnh điều trị, việc ngăn ngừa nhiễm HP là vô cùng quan trọng để duy trì sức khỏe lâu dài:
- Rửa tay sạch sẽ trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
- Ăn chín, uống sôi, tránh thực phẩm sống hoặc nhiễm bẩn.
- Không dùng chung đồ ăn uống, đặc biệt với người nghi ngờ nhiễm HP.
- Thực hiện nội soi và xét nghiệm định kỳ nếu có yếu tố nguy cơ.
Lời kết
Vi khuẩn HP, dù đã sinh sống hàng nghìn năm cùng con người, vẫn là nguyên nhân hàng đầu của các bệnh lý nghiêm trọng như viêm loét và ung thư. Chính vì vậy, việc nhận thức đúng đắn, tầm soát định kỳ và áp dụng các giải pháp phòng ngừa, điều trị kịp thời là yếu tố vô cùng cần thiết cho mỗi cá nhân và cộng đồng.
Bệnh viện Ung Thư Đà Nẵng tự hào là địa chỉ uy tín trong việc cung cấp thông tin, tầm soát và điều trị các bệnh lý tiêu hóa liên quan đến vi khuẩn HP. Với đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao và cơ sở vật chất hiện đại, chúng tôi cam kết đồng hành cùng bạn trong hành trình bảo vệ sức khỏe trước các mối đe dọa về ung thư.
Liên hệ ngay để được tư vấn chi tiết hơn:
- Website: https://benhvienungthudanang.com.vn
- Hotline: 0905 103 486
- Địa chỉ: 01 Hải Phòng, Thạch Thang, Hải Châu, TP Đà Nẵng, Việt Nam
Hãy để sức khỏe của bạn luôn trong tầm tay!
